Doel
Een uitstrijkje van de baarmoederhals heeft als doel het vroegtijdig opsporen van (het voorstadium) van baarmoederhalskanker.
In Vlaanderen ontwikkelen momenteel jaarlijks nog een 350tal vrouwen baarmoederhalskanker.
Een preventief onderzoek zou 80% van die kankers kunnen voorkomen.
Symptomen van baarmoederhalskanker treden vaak pas op in een gevorderd stadium.
Indien de behandeling vroegtijdig kan gebeuren, kan kanker worden voorkomen
Wie
De Vlaamse Overheid organiseert het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker voor vrouwen tussen 25 en 64 jaar. In België is er elke 3 jaar terugbetaling voorzien voor een uitstrijkje. Bij een afwijkend uitstrijkje kan dit eerder herhaald worden.
Onderzoek
Een uitstrijkje gebeurt door een gynaecologisch onderzoek door de huisarts of gynaecoloog.
Er wordt een eendenbek (of speculum) vaginaal geplaatst en middels een borsteltje worden cellen van de baarmoederhals afgenomen.
Deze cellen worden naar het laboratorium gestuurd voor microscopisch onderzoek en eventueel HPV bepaling. Het resultaat volgt na een 2 tal weken.
Oorzaak afwijkend uitstrijkje
Een afwijkend uitstrijkje wordt meestal veroorzaakt door HPV of Humaan Papillomavirus.
Dit is een virus dat wordt overgedragen door seksueel contact.
Het gebruik van condoom vermindert het risico op een HPV overdracht maar beschermt niet volledig want het virus kan zich bevinden op de inwendige én uitwendige genitalia, de anus, huid en ook mond.
Humaan Papilloma Virus
Dit is een familie van virussen die voorkomen op huid en slijmvliezen, bij mannen en vrouwen. In totaal zijn er meer dan 200 types.
Er zijn hoog-risico en laag-risico varianten, afhankelijk van de kans op ontwikkeling tot (baarmoederhals)kanker.
Tot de laag-risico variant behoort bijvoorbeeld ook het type dat genitale wratten of condylomen veroorzaakt.
80% van alle vrouwen zou ooit minstens 1 HPV infectie doormaken maar het merendeel hiervan slaagt erin het virus weer te klaren.
Pas als het virus lange tijd in het milieu van de baarmoederhals kan verblijven (periode van 5 tot 10 jaar) is er kans op ontwikkeling tot baarmoederhalskanker.
Besmetting Besmetting met HPV geeft meestal geen ziekteverschijnselen. Alleen type 6 en 11 (laag-risico variant) kunnen uitwendig genitale wratten veroorzaken. HPV kan tevens andere kankers veroorzaken: vulva, vagina, penis, anus, mondholte, keel en slokdarm. Deze worden wel in veel mindere mate gezien en daar is geen screeningsprogramma voor. HPV kan zowel in heteroseksuele als in homoseksuele relaties worden overgedragen en dit via huid (dus ook handcontact) en zowel via vaginale, anale als orale route. Ook het uitwisselen van seksspeeltjes kan overdracht van HPV geven Meestal verdwijnt het virus na enkele maanden tot 2 jaar. Onze immuniteit is dus in staat dit virus ‘op te ruimen’. Pas indien het persisteert is er kans op ontwikkeling tot kanker.
Preventie Condooms verminderen de kans op besmetting maar kunnen het niet helemaal vermijden. De overheid biedt aan meisjes in het eerste jaar secundair onderwijs een vaccin tegen Humaan Papilloma Virus aan. Op deze manier tracht men meisjes te vaccineren voor hun eerste seksueel contact. Vanaf schooljaar 2019-2020 kunnen jongens in het eerste middelbaar ook gevaccineerd worden.
Ik heb een afwijkend uitstrijkje, wat nu?
Afhankelijk van de afwijking zal de huisarts of de gynaecoloog voorstellen af te wachten en het uitstrijkje te herhalen ofwel wordt een bijkomend onderzoek, een colposcopie voorgesteld.
Wat is een colposcopie? Met een colposcoop wordt een microscopisch onderzoek van de baarmoederhals verricht, eventueel kan ook een gerichte biopsie worden genomen. Dit kan doorgaan tijdens een consultatie bij de gynaecoloog. De meeste vrouwen ervaren dit onderzoek niet als pijnlijk. Dit onderzoek heeft als doel te bekijken of de afwijkende cellen nog kunnen genezen of dat er een ingreep van de baarmoederhals (conisatie) zou moeten gebeuren.
Wat is een conisatie? Als er een letsel is dat niet meer zelf kan genezen, wordt een conisatie (ook wel LEEP of LLETZ genoemd) aangeraden; Hierbij wordt via vaginale weg een kegelvormig stukje (of een conus) van de baarmoederhals weggenomen. Vervolgens wordt een ‘korstje’ op het wondbed gebrand om bloedverlies te voorkomen.
Deze operatie wordt uitgevoerd in de operatiezaal van een ziekenhuis en duurt ongeveer 15 minuten. Dit kan ambulant met lokale verdoving gebeuren of onder narcose, afhankelijk van de voorkeur van de patiënt. De dag zelf kan je nog naar huis gaan. De conus wordt naar het laboratorium opgestuurd voor microscopisch onderzoek om na te gaan of het afwijkende weefsel volledig werd verwijderd.
Nazorg? De eerste dagen na de ingreep zou je moeten rusten want de belangrijkste complicatie is een nabloeding. Gedurende 3 tot 4 weken mag er niet worden gevreeën, niet zwemmen en geen tampons gebruiken om infectie of nabloeding te voorkomen. Gedurende die tijd kan de vaginale afscheiding er ook anders uitzien en anders ruiken, dit hoort bij de genezing.
Opvolging? Een eerste uitstrijkje zou terug moeten gebeuren 6 maanden na de ingreep, bij de meeste vrouwen wordt geen afwijking meer teruggevonden. Zelden is er toch later nog opnieuw een ingreep nodig.
Geeft dit problemen om zwanger te worden?
Een conisatie dient vaak te worden uitgevoerd bij jonge vrouwen die (nog) geen kinderen hebben. Meestal geeft deze ingreep geen problemen om zwanger te worden of tijdens de zwangerschap.
Indien een ruime conus werd genomen of als er meerdere conisaties zijn gebeurd is er wel een verhoogd risico op moeizamer zwanger worden of vroeggeboorte.